Ouderengeneeskunde in beeld ( 18e eeuw)

Een voorloper van de specialist ouderengeneeskunde vereeuwigd tijdens zijn werk ergens in Nederland begin 19e eeuw. Het schilderij is vermoedelijk geschilderd door ofwel Wybrand Hendriks (1754-1831) ofwel Warner Horstink (1766-1815) ofwel Hendrik Schwegman (1771-1816) en te bewonderen in het Rijksmuseum in Amsterdam.

Historische Medische Mysteries

Dr. Dody McCleland

Als fervent lezer, amateur medisch historicus en detective aficionado is er natuurlijk een genre dat er voor mij altijd uit springt: de historische medische detectives en dan met name die series met in de hoofdrol een arts of verpleegkundige, die misdaden probeert op te lossen in een vorige eeuw, met hulp van de toenmalige stand van de wetenschap.

23398669

Een overzicht van de medisch historische series in mijn boekenkast (met links naar de serie pagina op Goodreads):

Paula PaulDr. Alexandra Gladstone Mysteries – vrouwelijke arts, Engeland, eind 19e eeuw

Felicity YoungDr. Dody McCleland – vrouwelijke patholoog, Engeland, begin 20ste eeuw

Nancy Herriman – Mystery of Old San Francisco – vrouwelijke verpleegkundige, San Francisco, eind 19e eeuw

Tessa HarrisDr. Thomas Silkstone – patholoog (‘anatomist’), Engeland, 18e eeuw.

Christine TrentLady of Ashes – een vrouwelijke begrafenisondernemer, Engeland, 19e eeuw (strikt gesproken geen medicus, maar komt in de buurt).

Ariana FranklinMistress of the Art of Death – vrouwelijke lijkschouwer (of wat daar voor door moest gaan in die tijd), Engeland, 12e eeuw.

Robin BlakeCragg & Fidelis – lijkschouwer, Engeland, 18e eeuw.

Imogen RobertsonCrowther and Westerman – patholoog (‘anatomist’), Engeland, 18e eeuw.

Cuyler OverholtDr Genevieve Summerford – vrouwelijke psychiater, New York, begin 20ste eeuw.

23256186

De eerste drie series in dit overzicht zijn op dit moment mijn favorieten.

Happy reading!

TV-Tip: The Knick (2014)

The Knick

Wie geïnteresseerd is in de geschiedenis van de geneeskunde en houdt van een goede dramaserie, moet zeker eens kijken naar The Knick. The Knick, van topregisseur Steven Soderbergh, speelt zich af in 1900 en gunt de kijker een blik achter de schermen van The Knickerbocker, een (in 1979 gesloten) ziekenhuis in New York. Hoofdpersoon is dokter John Thackery (gespeeld door Clive Owen), een briljant chirurg, die gedreven wordt door zijn zoektocht naar betere chirurgische technieken om het hoge stervensrisico van operaties te verkleinen. Het karakter van Thackery doet een beetje denken aan Dr. House uit de gelijknamige TV-serie over de moderne medische wetenschap.

The Knick is gruwelijk mooi en ook gruwelijk schokkend tegelijkertijd. Het inkijkje in de geneeskunde van 1900 is fascinerend. De medische wereld van toen vertoont opvallend veel overeenkomsten met die van nu, maar staat er tegelijk ook mijlenver vanaf. De frustraties van de artsen als er weer iemand overlijdt door tekortkomingen in hun kennis en kunde zijn invoelbaar. Evenals de wanhoop en de ernstige gevolgen die dat heeft op het persoonlijke vlak, zoals de tragische cocaïne verslaving van Dr. Thackery (in een tijd dat cocaïne nog niet als verboden middel gezien wordt en onder meer gebruikt wordt als anestheticum en oppepper voor zware nachten). Als kijker blijf je achter met dezelfde wanhoop en frustraties, omdat met de huidige kennis de keuzes van de artsen van The Knick regelmatig zeer dubieus te noemen zijn en je het liefst even zou willen inbreken om hen dat uit te leggen.

In de serie wordt duidelijk waar de Engelse term ‘operating theater’ vandaan komt, omdat de operatiekamer in The Knick veel wegheeft van een collegezaal annex theater. Alle operaties worden in bijzijn van publiek verricht en bezoekers krijgen live uitleg van de chirurgen tijdens de procedure. Niemand denkt na over de hygiënische consequenties van een dergelijke ‘show’ en men staat al helemaal niet stil bij de vraag of het ethisch is om een patient op deze manier ten toon te stellen. Eveneens wordt steevast bij iedere casus volledig voorbij gegaan aan zaken als informed consent en keuzevrijheid. Er komt geen enkele medisch ethische commissie kijken bij het uittesten van nieuwe operatietechnieken. Als het alternatief de dood is, is dat wellicht verklaarbaar.

De serie schuwt ook de harde realiteit van die tijd niet. Discriminatie en rassensegregatie, de ondergeschikte positie van de vrouw, ongewenste zwangerschappen en illegale abortus, corruptie en machtsmisbruik krijgen ruimschoots de aandacht. Een van de meest intrigerende verhaallijnen is de samenwerking tussen ambulancebroeder Tom Cleary (Chris Sullivan), die betaald krijgt per zieke die hij aflevert aan the Knick en daarom een concurrentiestrijd voert met ambulancediensten van de andere ziekenhuizen, en Zuster Harriet (Cara Seymour), die buiten werktijd voorziet in de vraag naar veilige illegale abortusmogelijkheden voor vrouwen met een ongewenste zwangerschap.

Om in herhaling te vallen, The Knick is werkelijk fascinerend en absoluut een aanrader voor de liefhebber van (medische) dramaseries en historie. Ongetwijfeld is de serie ten behoeve van de TV aangedikt en extra gedramatiseerd, desalniettemin is het bijzonder boeiend om onze voorgangers eens ‘live’ aan het werk te zien in een ziekenhuis annex 1900. De wetenschap dat je na een aflevering weer de beschikking hebt over onze huidige kennis, hulpmiddelen en medicijnen is daarbij bijzonder geruststellend!

The Knick is in Nederland te zien via betaalzender HBO. Seizoen 1 is inmiddels afgelopen, maar nog te zien via HBO On Demand en HBO Go. Seizoen 2 gaat dit najaar van start.