Dit paper gaat over het begrip zorg binnen de “chronische zorg”. Dit is zorg die zich ten doel stelt om de kwaliteit van leven te behouden en te verbeteren dan wel het lijden te verlichten door middel van zorg en begeleiding (care). Chronische patiënten bevinden zich door hun ziekte in een afhankelijke positie vanwege de fysieke, sociale, cognitieve en of emotionele beperkingen die zij ervaren”.
Chronische zorg is zorg die zich uitstrekt over langere perioden. Meestal gaat het zelfs om zorg die mensen verder hun hele leven lang nodig zullen hebben. Daarbij wordt het begrip zorg in de meest brede zin van het woord opgevat; het gaat niet alleen over verpleging en verzorging, maar ook over wonen, welzijn, ondersteuning en begeleiding.*
Vervolgens wil ik de vraag stellen: wat is zorg?
De volgende vraag is dan wat is goede zorg?
Om met de eerste vraag te beginnen wil ik heel kort de drie perspectieven van waaruit we de zorgrelatie besproken hebben beschrijven. Het heeft te maken met “ik en de ander”.
Vanuit de deugdenethiek:
Vertrekpunt het ik:
|
Ik word geraakt, ik voel een emotie, door iets wat een ander overkomt of overkomen is en ik kom vanuit mijn kwaliteit, mijn deugd in beweging.
Zo’n deugd is bijvoorbeeld empathie. Ik weet of het een deugd is als een gevoel spontaan, ongecompliceerd, gemakkelijk in mijzelf ontstaat.
Duyndam3 geeft een omschrijving van de, zoals hij noemt,echte empathie tegenover schijnempathie. Ik ben het met de stelling eens dat empathie emoties geen gelijk geeft, niet be- of veroordeelt, maar wel erkent en herkent. Voor de ander is zijn emotie op dat moment het enig ware. Als hij door de hulpverlener erkend wordt, zal hij gaan zien wat de reden van zijn emotie is en zal het leiden tot een gevoel en helderheid van wat er in hem is.
Vanuit de leer van Levinas:
|
Vertrekpunt de ander:
Volgens Levinas is Zin een voorwaarde voor een vreedzame samenleving. Als ik vervuld ben, kan in mij het verlangen naar Zin ontstaan. In mijn ogen heeft Levinas het principe benoemd dat ik in de ander de Zin van mijn bestaan vind. Het gelaat van de ander doet een appèl op mij, ik voel dat ik iets moet doen. In mij wordt iets aangeraakt, iets eigens van mijzelf, dat ik vervolgens de ander aanreik.
Vanuit de zorgethiek:
Vertrekpunt: de betrekking tussen mensen. Zorg was aanvankelijk iets vanzelfsprekends, van vrouwen voor kinderen bijvoorbeeld, vaak van vrouwen voor zieken en werd niet als moreel handelen gezien, voornamelijk doordat er vanuit mannelijk oogpunt gedacht werd. Geleidelijk aan is een ethiek van de zorg ontwikkeld en aanvankelijk vooral door vrouwen.
Om bovenstaande vragen verder te kunnen beantwoorden, heb ik besloten vanuit de zorgethiek verder te denken, vooral omdat ik mijn eigen leven de omslag van de vanzelfsprekendheid van zorgen voor, naar denken over ethiek van de zorg heb gemaakt en enthousiast was over het boek Iemand zien staan van Annelies van Heijst, voor ik aan deze opleiding begon.
In haar eerder geschreven boek: Menslievende Zorg (2005)4 vind ik een in mijn ogen goede typering van zorg:
Zorgen is een manier van doen, in op unieke mensen afgestemde betrekkingen, waarbij de zorgdrager ook afstemt op zichzelf.
Hierbij is het doen ondergeschikt aan de betrekking in haar ogen en hier kan ik mee instemmen vanuit mijn ervaringen. In de dagelijkse praktijk gaat het inderdaad zoals zij betoogt, dat we meer willen doen, dan zijn.
In dit paper komen deze aspecten nog aan de orde en hoop ik ze verder uit te werken.
Eerst wil ik nu stilstaan bij aspecten autonomie en afhankelijkheid zoals die een rol spelen in de chronische zorg.
**********
**********
Ik zie jou, zie jij mij?
Oud en Alleen van Doris Lessing
*************
Terug naar: Ethiek
**********
Heb je vragen voor Lea? Laat een reactie achter onderaan deze pagina of neem contact op via het contactformulier.